ترجمه‌ی آیه: (پس یتیم را خار و ذلیل نکن)
تفسیر:
(یتیم) به کسی گفته می‌شود که از سرپرستی پدر، محروم باشد[2]. (قهر) به معنای غلبه کردن و خار و ذلیل کردن است واگرچه به صورت جداگانه به معنای غلبه کردن یا خار و ذلیل کردن نیز به کار می‌رود.
در تفسیر شریف مجمع البیان فرموده‌اند: (مقصود از این آیه‌ی شریفه این است که از طریق در اختیار گرفتن اموال کودکان یتیم بر آن‌ها غالب و چیره نشوید هم‌چنان که در آن روزگار بعد از یتیم شدن کودکان با آن‌ها این چنین می‌کردند).
امّا آیه‌ی شریفه هر گونه تسلّطی که باعث ذلّت و خاری کودکان بیسرپرست شود را ممنوع می‌کند و اختصاص به مورد یاد شده در تفسیر مجمع البیان را ندارد اگرچه غالبا از آن طریق بر ایتام چیره میشدند.
قرآن کریم نسبت به ایتام دستورات متعدّدی را صادر نموده است:
بخشی از آن‌ها در خصوص مسائل مالی است: در سوره‌ی مبارکه‌ی نساء می‌فرماید: (قطعاً کسانى كه اموال یتیمان را به ظلم و ستم مىخورند، (در حقیقت) آتش مىخورند و به زودى در شعلههاى آتش (دوزخ) مىسوزند)[3] و در جایی دیگر کسانی را که با اموال شخصی خود به آن‌ها اطعام می‌کنند را مورد تعریف و تمجید قرار داده می‌فرماید: و طعام و خوراك(شان) را با این كه آن را دوست دارند (و بآن نیازمندند) به مسكین و یتیم و اسیر مىدهند![4]
و بخشی از آیات در خصوص مسائل اخلـاقی است: در سوره‌ی فجر در مقام بیان اعمالی که سبب دوری از خدا و اعمال مجازات الهی می‌شود می‌فرماید: چنان نیست كه شما خیال مىكنید (که نمعت دادن به شما دلیل بر گرامی داشتن شما باشد و فقر شما دلیل بر خاری شما بلکه خاری افراد فقط با معصیت است که یکی از آن معصیت‌ها این است که) یتیم را گرامى نمیدارید[5]
در این آیه‌ی شریفه‌ی خدای تعالی خطاب به پیامبر (ص) از تسلّط و چیرگی بر ایتام نهی می‌کند، تسلّطی که باعث خاری و بی‌مقداری ایتام شود.
ارتباط با ایتام باید بر اکرام و محبّت باشد و در مسائل مالی باید برادرانه و به صلـاح آن‌ها رفتار شود[6].
[1] - (القهر: الغلبة و التّذلیل معا، و یستعمل فی كلّ واحد منهما) مفرادت راغب
[2] - (یُتم: انقطاع الصَّبیِّ عن أبیه قبل بلوغه، و فی سائر الحیوانات من قِبَلِ أمّه قال تعالى: أَ لَم یَجِدْكَ یَتِیماً فَآوى/الضحى/6) مفردات راغب
[3] - (إِنَّ الَّذِینَ یَأكُلُونَ أَموالَ الیَتامى ظُلماً إِنَّما یَأكُلُونَ فِی بُطُونِهِم ناراً وَ سَیَصلَونَ سَعِیراً) نساء/10
[4] - (وَ یُطعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسكِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً) انسان/8
[5] - (كَلَّا بَل لـا تُكرِمُونَ الیَتِیمَ) فجر/18
[6] - (وَ یَسئَلُونَكَ عَنِ الیَتامى قُل إِصلـاحٌ لَهُم خَیرٌ وَ إِن تُخالِطُوهُم فَإِخوانُكُم) بقره/220
لطفا نظر خـود را در رابـطه با مطلب فوق در فیلدهـای زیر نوشته و ارسال نمائید.
* فیلدهای ستاره دار الزامی هستند